Բարու և չարի ընկալումը կրտսեր դպրոցում

[Քրիստինե Սերյոգինա]

Բարու և չարի հասկացողությունը երեխայի մեջ սկզբնավորվում է կյանքի զարգացման դեռևս ամենավաղ տարիքում, երբ փոքրիկն ընկալում է աշխարհը, շփվում իրեն անծանոթ բազում կենցաղային և հոգեբանական իրավիճակների հետ, որոնք, բնականաբար, հարցեր են առաջացնում։ Դա ամենքին ծանոթ <<ինչուիկների>> տարիքն է /3-5/, երբ երեխաները <<հայտնագործում են>> աշխարհը։ Հենց այդ պահից էլ բարին ու չարը, լավի ու վատի հետ շաղկապված, մշտապես գտնվում են նրանց հետաքրքրությունների կենտրոնում։ Փոքրիկի համար լավն բարին իր մայրիկն է, ընտանիքի անդամները, ովքեր անսահման սիրում ու փայփայում են իրեն, երբեմն էլ անցնում բոլոր թույլատրելի սահմանները։ Սակայն երբ մայրիկը հանկարծ նրան արգելում է որևէ բան կամ թեթևակի պատժում է, դառնում է երեխայի համար չար, և վերջինս անմիջապես, առանց մտածելու, արտահայտում է իր բողոքը՝ <<Դու չար ես․․․>>։
Երեխան

[Արևիկ Ոսկանյան]

Հարգելի՛ Նուշ Սերյոգինա, շատ հետաքրքիր թեմայի քննարկում եք սկսել, շնորհակալություն: Անպայման կհետևեմ դրա ընթացքին:

[Միկինյան Տաթևիկ]

Բարու և չարի հասկացողությունը երեխայի մեջ սկզբնավորվում է կյանքի զարգացման դեռևս ամենավաղ տարիքում, երբ փոքրիկն ընկալում է աշխարհը, շփվում իրեն անծանոթ բազում կենցաղային և հոգեբանական իրավիճակների հետ, որոնք, բնականաբար, հարցեր են առաջացնում։ Դա ամենքին ծանոթ <<ինչուիկների>> տարիքն է /3-5/, երբ երեխաները <<հայտնագործում են>> աշխարհը։ Հենց այդ պահից էլ բարին ու չարը, լավի ու վատի հետ շաղկապված, մշտապես գտնվում են նրանց հետաքրքրությունների կենտրոնում։ Փոքրիկի համար լավն բարին իր մայրիկն է, ընտանիքի անդամները, ովքեր անսահման սիրում ու փայփայում են իրեն, երբեմն էլ անցնում բոլոր թույլատրելի սահմանները։ Սակայն երբ մայրիկը հանկարծ նրան արգելում է որևէ բան կամ թեթևակի պատժում է, դառնում է երեխայի համար չար, և վերջինս անմիջապես, առանց մտածելու, արտահայտում է իր բողոքը՝ <<Դու չար ես․․․>>։
Երեխան

Բարի է այն, ինչը նպաստում է կյանքի պահպանմանը և զարգացմանը, չարն այն է, ինչը ոչնչացնում է կյանքը:

Ա.Շվեյցեր:

[Kristine Charchyan]

Փորձեք լինել գոնե մի փոքր բարի և դուք կտեսնեք, որ այլևս ի վիճակի չեք վատ արարք կատարել (Կոնֆուցիոս):

Բարությունը միշտ էլ կիշխի գեղեցկությանը (Հենրիխ Հեյնե):

Որքան մարդու մեջ բարություն կա, այնքան նրա մեջ կյանք կա (Էմերսոն):


Մեծ մարդիկ ի վիճակի են մեծ բարության (Սերվանտես):

Փորձեք լինել գոնե մի փոքր բարի և դուք կտեսնեք, որ այլևս ի վիճակի չեք վատ արարք կատարել (Կոնֆուցիոս):

Բարությունը միշտ էլ կիշխի գեղեցկությանը (Հենրիխ Հեյնե):

Որքան մարդու մեջ բարություն կա, այնքան նրա մեջ կյանք կա (Էմերսոն):

[Արևիկ Ոսկանյան]

Բարու և չարի պայքարը լավ է արտահայտված հեքիաթներում: Հրաշապատում հեքիաթներում չար ուժեր են դևերը, կախարդները, վհուկները, վիշապները և այլն: Դեպքերը սովորաբար տեղի են ունենում ստորգետնյա թագավորությունում, այլ աշխարհներում, անհավատալին իրական է դառնում: Հեքիաթի հերոսին օգնում են ձին, թռչունը, բարի պառավը, իմաստուն ծերունին: Բոլոր հեքիաթների մեջ չարի և բարու պայքար կա, և այդ պայքարը միշտ ավարտվում է բարի ուժերի հաղթանակով:

[Մարգարյան Նաիրա]

Հոգու համար բարությունը նույնն է, ինչ-որ առողջությունը՝ մարմնի. այն չի երևում, երբ ունես, և ամեն դեպքում միշտ բերում է հաջողություն: /Լ. Տոլստոյ/

Մեծ մարդիկ ի վիճակի են մեծ բարության: /Սերվանտես/

Բարի եղեք ոչ բարի մարդկանց նկատմամբ.նրանք դրա կարիքն ամենից շատն ունեն: /Էշլի Բրիլիանտ/

[Քրիստինե Սերյոգինա]

Երեխան բարու և չարի աշխարհն ընկալում է նաև գույների միջոցով։ Սև գույնի առարկաներն ու կենդանիները, մուլտֆիլմերի հերոսները զուգորդվում են չարի կերպարանավորմանը։ Օրինակ ՝ կարմիր հագուստով Սսրդ մարդը բարիկ ու սիրելիի ժամանակակից կերպար է երեխաներ համար, քանզի ամենաանկարելի ձևով օգնության է հասնում մարդկանց։ Երեխայի մտապատկերումներում նա օժտված է գերբնական ուժով։ Թեև սարդն իրականում սարդն այնքան էլ բարի միջատ չէ։ Իսկ ահա սև հագուստով նրա ախոյանը չարի մարմնացումն է ։ Սարդոստայնը թակարդ է միջատների համար, նույնիսկ այդ բառը որպես թևավոր խոսք է օգտագործվում, երբ որևէ մեկը մյուսի համար ծուղակ է պատրաստոիմ։ Նույն կերպ էլ սև գույնի ռենջերը երեխայի պատկերացմամբ չար է, իսկ այլ գույնի զինվորները բարի են։

[Քրիստինե Սերյոգինա]

Տարրական դասարանների երեխաների միջավայրում չարի ու բարու ընկալումը կատարվում է լավ և վատ հասկացությունների համատեքստում։ Մայրենիի թեմատիկ խմբերում ներառված են մարդու բնավորության լավ և վատ կողմերն արտացոլող և լուսաբանող ստեղծագործություններ, որոնք միտված են երեծայի ճիշտ դաստիարակությանը։
<<Լավ ու բարի գործեր>> թեմայի մուտքի ուղերձը <<Մայրենի-2>> դասագրքում գեղեցիկ նախաբան է, որտեղ լույսի և մութի հակադարձության միջոցով գովերգվում են լավն ու բարին, մարդու գեղեցիկ կերպարը։

Արև լինեմ, արևեմ,
Մեծից փոքրին բարևեմ։
Լույս տամ լույսի կարոտին,
Անուշ բուրմունք՝ արոտին։
Այրեմ մթան փեշերը,
Ցերեկ դարձնեմ գիշերը։

[Անահիտ Պետրոսյան]

Բարու և չարի հասկացողությունը երեխայի մեջ սկզբնավորվում է կյանքի զարգացման դեռևս ամենավաղ տարիքում, երբ փոքրիկն ընկալում է աշխարհը, շփվում իրեն անծանոթ բազում կենցաղային և հոգեբանական իրավիճակների հետ, որոնք, բնականաբար, հարցեր են առաջացնում։ Դա ամենքին ծանոթ <<ինչուիկների>> տարիքն է /3-5/, երբ երեխաները <<հայտնագործում են>> աշխարհը։ Հենց այդ պահից էլ բարին ու չարը, լավի ու վատի հետ շաղկապված, մշտապես գտնվում են նրանց հետաքրքրությունների կենտրոնում։ Փոքրիկի համար լավն բարին իր մայրիկն է, ընտանիքի անդամները, ովքեր անսահման սիրում ու փայփայում են իրեն, երբեմն էլ անցնում բոլոր թույլատրելի սահմանները։ Սակայն երբ մայրիկը հանկարծ նրան արգելում է որևէ բան կամ թեթևակի պատժում է, դառնում է երեխայի համար չար, և վերջինս անմիջապես, առանց մտածելու, արտահայտում է իր բողոքը՝ <<Դու չար ես․․․>>։
Երեխան

Բարի բառն այնքան կարևոր է մարդու կյանքում, որ բնութագրում է ոչ մի այն մարդուն և նրա արարքները, այլև ավելի լայն իմաստով է օգտագործվում: Օրինակ` հայերենում մենք օգտագործում ենք <<բարի առավոտ>>, <<բարի ճանապարհ>> արտահայտությունները: Այսինքն` բարին ընկալվում է նաև որպես տեամադրություն, միջավայր, մաղթանք:

[Kristine Charchyan]

Հոգու համար բարությունը նույնն է, ինչ-որ առողջությունը՝ մարմնի. այն չի երևում, երբ ունես, և ամեն դեպքում միշտ բերում է հաջողության (Լ. Տոլստոյ):

Փորձեք լինել գոնե մի փոքր բարի և դուք կտեսնեք, որ այլևս ի վիճակի չեք վատ արարք կատարել (Կոնֆուցիոս):

Բարությունը միշտ էլ կիշխի գեղեցկությանը (Հենրիխ Հեյնե):

Որքան մարդու մեջ բարություն կա, այնքան նրա մեջ կյանք կա (Էմերսոն):

[Kristine Charchyan]

Շատ լավ թեմա է ընտրված,մատաղ սերունդը իրականում պետք է շատ բարություն սերմանող դասեր անցկացնի։

[Kristine Charchyan]

Մենք ՝հայերս,իրականում բարի ազգ ենք։Անգամ նշում ենք տոն ,որի հիմքում բարություն անելն է.


Հասարակություն | Փետրվար 6, 2016 14:36
EXCLUSIVE
5584 դիտում
Բուն Բարեկենդան կամ հայկական դիմակահանդես

1 / 4

Լուսանկարը` Ֆոտոլուր

Արտաքին գործերի փոխնախարար Շավարշ Քոչարյանը՝ Բուն Բարեկենդանը տոնելիս
Արտաքին գործերի փոխնախարար Շավարշ Քոչարյանը՝ Բուն Բարեկենդանը տոնելիս
Լուսանկարը` Ֆոտոլուր

Թումոյում պատրաստվում են տոնել Բուն Բարեկենդանը
Թումոյում պատրաստվում են տոնել Բուն Բարեկենդանը
Լուսանկարը` Թումո



Սովորաբար Բուն Բարեկենդանը տոնվում է Մեծ Պահքին նախորդող առաջին կիրակի օրը: Ընդունված է այն անվանել նաեւ «հայկական դիմակահանես»: Մեդիամաքսը տոնի խորհրդի եւ յուրահատկությունների մասին զրուցել է Արարատյան Հայրապետական թեմի երիտասարդաց կառույցների համակարգող, Առաջնորդանիստ Սուրբ Սարգիս եկեղեցու հոգեւոր սպասավոր Տեր Պետրոս ավագ քահանա Մայլյանի եւ ավանդական խոհանոցի մասնագետ, բանահավաք Սոնիա Թաշչյանի հետ:




Բարեկենդանի խորհուրդը



Ավանդական խոհանոցի մասնագետ, բանահավաք Սոնիա Թաշչյանի փոխանցմամբ՝ Բարեկենդան բառը ստուգաբանորեն ենթադրվում է «բարի կենդանություն». այսինքն` այն աղերս է, խնդրանք եւ մաղթանք՝ լինելու բարի, առողջ, կենսալից:



«Տոնը նշվում է փետրվարին, գարնանամուտից առաջ: Հետեւաբար՝ Բարեկենդանի ծեսի կիզակետն է նպաստել ձմեռվա դժվարությունները հաղթահարելն ու դիմավորել գարունը՝ որպես երկրագործական նոր տարի, նոր կյանքի սկիզբ»,-ասում է Սոնիա Թաշչյանն ու նկատում, որ դժվար է հստակ ժամանակաշրջանն ասել, որից այս տոնը մտել է հայկական միջավայր: «Ինչպես բոլոր հին ժողովուրդների մոտ, այնպես էլ հայերի մշակույթում, այն ծնվել է հասարակության կենցաղային կյանքից, հետեւաբար, պիտի ասել, որ այն ծնվել է մեր ժողովրդի հետ», - նշում է նա:



Տոնին բնորոշ բոլոր արտահայտումները ենթադրել են տալիս, որ նախաքրիստոնեական շրջանում, հավանաբար, այն եղել է հայկական Ամանորը:



«Այս տոնին հատուկ են ուրախությունն ու խրախճանքը, կերուխումը, հյուրասիրությունները, այցելությունները, թատերական ներկայացումները, երգ ու պարը: Ամենակարեւորն այն է, որ այն հավաքական տոն է եղել. ի տարբերություն այլ տոների, Բարեկենդանը միակն է եղել, երբ տան բոլոր անդամները հավաքվել են տոնական սեղանի շուրջ, միասնաբար զվարճացել, ուրախացել եւ դիմավորել կյանքի ու բնության նոր սկիզբը` գարունը: Տոնական խրախճանքները տեւել են երկու շաբաթ: Հասարակության բոլոր անդամները մասնակցել են տոնական արարողությանը, որովհետեւ այն հավաքական աղերսի արտահայտություն է, միմյանց նկատմամբ հոգատարության եւ սիրո դրսեւորման լավագույն առիթն է համարվել է: Բարեկենդանին հատուկ են նաեւ ընտանեկան միությունները` հարսանիքները, որպես նոր ընտանիքի եւ մարդկային սերնդի շարունակության բեղմնավորման տոն, որպես բնության երեւույթների արգասավորման ժամանակահատված»,

[Kristine Charchyan]

Մենք ՝հայերս ,իրականու բարի ազգ ենք,և<<Բարիկենդան>>նշելը,միմյանց բարին մաղթելը խորհուրդն է տոնի։


Հասարակություն | Փետրվար 6, 2016 14:36
EXCLUSIVE
5584 դիտում
Բուն Բարեկենդան կամ հայկական դիմակահանդես

1 / 4

Լուսանկարը` Ֆոտոլուր

Արտաքին գործերի փոխնախարար Շավարշ Քոչարյանը՝ Բուն Բարեկենդանը տոնելիս
Արտաքին գործերի փոխնախարար Շավարշ Քոչարյանը՝ Բուն Բարեկենդանը տոնելիս
Լուսանկարը` Ֆոտոլուր

Թումոյում պատրաստվում են տոնել Բուն Բարեկենդանը
Թումոյում պատրաստվում են տոնել Բուն Բարեկենդանը
Լուսանկարը` Թումո



Սովորաբար Բուն Բարեկենդանը տոնվում է Մեծ Պահքին նախորդող առաջին կիրակի օրը: Ընդունված է այն անվանել նաեւ «հայկական դիմակահանես»: Մեդիամաքսը տոնի խորհրդի եւ յուրահատկությունների մասին զրուցել է Արարատյան Հայրապետական թեմի երիտասարդաց կառույցների համակարգող, Առաջնորդանիստ Սուրբ Սարգիս եկեղեցու հոգեւոր սպասավոր Տեր Պետրոս ավագ քահանա Մայլյանի եւ ավանդական խոհանոցի մասնագետ, բանահավաք Սոնիա Թաշչյանի հետ:




Բարեկենդանի խորհուրդը



Ավանդական խոհանոցի մասնագետ, բանահավաք Սոնիա Թաշչյանի փոխանցմամբ՝ Բարեկենդան բառը ստուգաբանորեն ենթադրվում է «բարի կենդանություն». այսինքն` այն աղերս է, խնդրանք եւ մաղթանք՝ լինելու բարի, առողջ, կենսալից:



«Տոնը նշվում է փետրվարին, գարնանամուտից առաջ: Հետեւաբար՝ Բարեկենդանի ծեսի կիզակետն է նպաստել ձմեռվա դժվարությունները հաղթահարելն ու դիմավորել գարունը՝ որպես երկրագործական նոր տարի, նոր կյանքի սկիզբ»,-ասում է Սոնիա Թաշչյանն ու նկատում, որ դժվար է հստակ ժամանակաշրջանն ասել, որից այս տոնը մտել է հայկական միջավայր: «Ինչպես բոլոր հին ժողովուրդների մոտ, այնպես էլ հայերի մշակույթում, այն ծնվել է հասարակության կենցաղային կյանքից, հետեւաբար, պիտի ասել, որ այն ծնվել է մեր ժողովրդի հետ», - նշում է նա:



Տոնին բնորոշ բոլոր արտահայտումները ենթադրել են տալիս, որ նախաքրիստոնեական շրջանում, հավանաբար, այն եղել է հայկական Ամանորը:



«Այս տոնին հատուկ են ուրախությունն ու խրախճանքը, կերուխումը, հյուրասիրությունները, այցելությունները, թատերական ներկայացումները, երգ ու պարը: Ամենակարեւորն այն է, որ այն հավաքական տոն է եղել. ի տարբերություն այլ տոների, Բարեկենդանը միակն է եղել, երբ տան բոլոր անդամները հավաքվել են տոնական սեղանի շուրջ, միասնաբար զվարճացել, ուրախացել եւ դիմավորել կյանքի ու բնության նոր սկիզբը` գարունը: Տոնական խրախճանքները տեւել են երկու շաբաթ: Հասարակության բոլոր անդամները մասնակցել են տոնական արարողությանը, որովհետեւ այն հավաքական աղերսի արտահայտություն է, միմյանց նկատմամբ հոգատարության եւ սիրո դրսեւորման լավագույն առիթն է համարվել է: Բարեկենդանին հատուկ են նաեւ ընտանեկան միությունները` հարսանիքները, որպես նոր ընտանիքի եւ մարդկային սերնդի շարունակության բեղմնավորման տոն, որպես բնության երեւույթների արգասավորման ժամանակահատված»,

[Միկինյան Տաթևիկ]

Տարրական դասարանների երեխաների միջավայրում չարի ու բարու ընկալումը կատարվում է լավ և վատ հասկացությունների համատեքստում։ Մայրենիի թեմատիկ խմբերում ներառված են մարդու բնավորության լավ և վատ կողմերն արտացոլող և լուսաբանող ստեղծագործություններ, որոնք միտված են երեծայի ճիշտ դաստիարակությանը։
<<Լավ ու բարի գործեր>> թեմայի մուտքի ուղերձը <<Մայրենի-2>> դասագրքում գեղեցիկ նախաբան է, որտեղ լույսի և մութի հակադարձության միջոցով գովերգվում են լավն ու բարին, մարդու գեղեցիկ կերպարը։

Արև լինեմ, արևեմ,
Մեծից փոքրին բարևեմ։
Լույս տամ լույսի կարոտին,
Անուշ բուրմունք՝ արոտին։
Այրեմ մթան փեշերը,
Ցերեկ դարձնեմ գիշերը։

ԲԱՐԻՆ ՈՒ ՉԱՐԸ
(առակ)

Մի ծերունի իր թոռնիկին բացում է կյանքի համար շատ կարևոր մի գաղտնիք.
– Ամեն մարդու մեջ պայքար է գնում, որը շատ նման է երկու գայլերի կռվին: Մի գայլը իրենից չարը՝ նախանձ, խանդ, ափսոսանք, էգոիզմ, ամբիցիաներ և սուտն է ներկայացնում, իսկ մյուսը բարին՝ խաղաղություն, սեր, հույս, ճշմարտություն, բարություն և հավատարմություն:
Թոռը, մինչ սրտի խորքը հուզված պապի խոսքերից, մտորում է և հետո հարցնում.
– Իսկ ո՞ր գայլն է վերջում հաղթում:
Ծերունին ժպտում և պատասխանում է.
– Միշտ հաղթում է այն գայլը, որին դու ես կերակրում:

[Միկինյան Տաթևիկ]

Երեխան բարու և չարի աշխարհն ընկալում է նաև գույների միջոցով։ Սև գույնի առարկաներն ու կենդանիները, մուլտֆիլմերի հերոսները զուգորդվում են չարի կերպարանավորմանը։ Օրինակ ՝ կարմիր հագուստով Սսրդ մարդը բարիկ ու սիրելիի ժամանակակից կերպար է երեխաներ համար, քանզի ամենաանկարելի ձևով օգնության է հասնում մարդկանց։ Երեխայի մտապատկերումներում նա օժտված է գերբնական ուժով։ Թեև սարդն իրականում սարդն այնքան էլ բարի միջատ չէ։ Իսկ ահա սև հագուստով նրա ախոյանը չարի մարմնացումն է ։ Սարդոստայնը թակարդ է միջատների համար, նույնիսկ այդ բառը որպես թևավոր խոսք է օգտագործվում, երբ որևէ մեկը մյուսի համար ծուղակ է պատրաստոիմ։ Նույն կերպ էլ սև գույնի ռենջերը երեխայի պատկերացմամբ չար է, իսկ այլ գույնի զինվորները բարի են։

GAnNO-110x400.jpg