Արդի համաշխարհային կրթական զարգացումների հիմնական միտումները

[Flora Hovhannisyan]

Հարգելի ֆորումցիներ, ներկայացնում եմ ՖԻՆՆԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ՕՐԻՆԱԿԸ
‹‹Անհրաժեշտ է երեխաներին նախապատրաստել կամ կյանքին, կամ էլ՝ քննություններին: Մենք ընտրել ենք առաջինը››
Համաձայն hամաշխարհային հեղինակավոր PISA (Programme for International Student Assessment) ընկերության ուսումնասիրությունների (անց են կացվում 3 տարին մեկ ընթերցանություն, մաթեմատիկական գրագիտություն, բնական գիտություններ և համակարգչային գրագիտություն)՝ 2000—2009 Արևելյան Ասիայի երկրներում լավագույն միջնակարգ կրթություն ապահովող երկրներն են՝ Չինաստանը, Կորեան, Սինգապուրը և Ճապոնիան, Եվրոպայում՝ Ֆինլանդիան և Հոլանդիան:
Ֆիննական կրթությունը վաղուց կայուն կերպով զբաղեցնում է համաշխարհային վարկանիշային մրցույթների առաջին տեղերը։ Հատկանշականն այն է, որ, չնայած այսպիսի տպավորիչ հաջողություններին, ֆին դպրոցականները ամենաքիչ ժամանակն են տրամադրում կրթությանը, իսկ Ֆինլանդիայի կառավարությունը կատարում է նվազագույն ծախսերը կրթության ոլորտում՝ մյուս առաջատար երկրների համեմատությամբ։ Ֆիները ոչինչ չեն թաքցնում և հաճույքով կիսվում ենն իրենց փորձով՝ կազմակերպելով զանազան սեմինարներ աշխարհի տարբեր երկրներում։ Ֆիննական դպրոցը կազմված է երկու աստիճանից՝ ստորին (1-6 դասարաններ) և վերին (7-9 դասարաններ), որից հետո հաճախում են կամ մասնագիտական կրթական հաստատություններ կամ լիցեյներ։ Հետաքրքրական են այն 7 կարևորագույն սկզբունքները, որոնցով առաջնորդվում է ֆիննական միջնակարգ կրթությունը․
1․ Հավասարություն - Դպրոցների․ չկան էլիտար և թույլ դպրոցներ։ Ամենամեծ դպրոցում սովորում է 60 աշակերտ, ամենափոքրում՝ 11։ Բոլոր դպրոցներն ունեն համաչափ ֆինանսավորում, միատեսակ կահավորում և հնարավորություններ։Բոլոր առարկաների․ չկան առավել կամ պակաս կարևոր առարկաներ։
Աշակերտների․ դասարանները չեն կազմվում ըստ աշակերտների ընդունակությունների կամ նախընտրությունների։ Չկան լավ և վատ աշակերտներ․ աշակերտների համեմատումը արգելված է։ Արգելված է նաև աշակերտներին վիրավորելը։
Ծնողների. արգելված է լրացնել այնպիսի թերթիկներ, որոնք պարունակում են տեղեկություններ ծնողի մասնագիտության, պաշտոնի կամ աշխատավայրի վերաբերյալ։
2․ Անվճար կրթություն - Բացի բուն կրթությունից, անվճար են նաև սնունդը, էքսկուրսիաները, այցելությունները թանգարաններ, տրանսպորտային փոխադրումները, բոլոր գրքերն ու գրենական պիտույքները, նոթբուքերը, պլանշետները։ Արգելված են բոլոր տեսակի դրամահավաքները։
3․ Անհատական մոտեցում - Յուրաքանչյուր երեխայի համար կազմվում է ուսուցման և զարգացման անհատական ծրագիր՝ համապատասխան դասագրքերի, դասարանա -կան և տնային առաջադրանքների, դրանց վրա ծախսվող ժամանակի մանրակրկիտ ընտրությամբ։
4․ Գործնականություն - Ֆիներն ասում են․ ‹‹Անհրաժեշտ է երեխաներին նախապատրաստել կամ կյանքին, կամ էլ՝ քննություններին:Մենք ընտրել ենք առաջինը››։ Այդ է պատճառը, որ այստեղ քննություններ չկան, իսկ թեմատիկ գրավոր աշխատանքներն ու թեստերը տրվում են ըստ ուսուցչի հայեցողության: Կա միայն մեկ պարտադիր թեստ՝ ավարտական, որի համար ոչ ոք առանձնապես չի անհանգստանում և պատասխանատվություն չի կրում: Դպրոցը սովորեցնում է միայն այն, ինչն անհրաժեշտ է կյանքում: Օրինակ լոգարիթմը չի ուսուցանվում:
5․Վստահություն - առաջին հերթին՝ ուսուցիչների և կրթության աշխատակիցների նկատմամբ: Չկան ստուգայցեր, մեթոդիստներ: Ընդհանուր է միայն ուսումնական ծրագիրը: Յուրաքանչյուր ուսուցիչ ինքն է ընտրում իր աշխատանքի ոճն ու մեթոդները: Երկրորդ՝ վստահություն աշակերտների նկատմամբ։ Աշակերտը կարող է զբաղվել իրեն հետաքրքրող գործունեությամբ : Օրինակ, դասին ցուցադրվող ֆիլմն իրեն չի հետաքրքրում, և նա գիրք է ընթերցում (աշակերտի բարձր ինքնագնահատաան)։
6․Կամավորություն - Սովորում է միայն նա, ով ցանկանում է սովորել:Ուսուցիչները կջանան գրավել աշակերտի ուշադրությունը, բայց եթե նրա մոտ բացակայում է սովորելու ցանկությունը կամ կարողություններն ու ընդունակությունները, ապա նրան չեն «քարկոծի» անբավարար կամ ցածր գնահատականներով, այլ կընդգրկեն գործնական, ոչ բարդ որևէ մասնագիտական, արհեստագործական խմբակ: Բոլորը չէ, որ պետք է գիտաշխատողներ դառնան, մեզ պետք են նաև վարորդներ: Եթե աշակերտը չի սովորում, չի կատարում առաջադրանքները, ոչ ոք ծնողներին բողոք չի ներկայացնի և ոչ մի աղմուկ չի բարձրանա. պարզապես աշակերտը կմնա նույն դասարանում դասընթացը յուրացնելու և միայն դրանից հետո կփոխադրվի: Այստեղ այդ երևույթը սարսափելի չէ:
7․Ինքնուրույնություն - Դպրոցի կարևորագույն խնդիրն է երեխաներին սովորեցնել ինքնուրույ- նություն: Այստեղ սովորեցնոմ են մտածել և սովորել ինքնուրույն: Ուսուցիչը չի պատմում նոր թեման, ամեն ինչ գրված է դասագրքերում, և աշակերտը պետք է ինքն ուսումնասիրի այն և յուրացնի: Կարևորը ոչ թե բանաձևերի սերտումն է, այլ զանազան ուղեցույցներից, տեքստերից, համացանցից, հաշվիչ սարքավորումներից գործնականում օգտվել կարողանալը: Այլ կերպ ասած՝ աշակերտին սովորեցնում են գտնել, ներգրավել և օգտագործել որևէ խնդիր, առաջադրանք լուծելու համար անհրաժեշտ ռեսուրսները: Աշակերտն իր սովորածը չի վերարտադրում, պատմում դասարանում:
Կարևոր է նշել, որ ֆիննական դպրոցներում, մինչև 7-րդ դասարանը, աշակերտները չեն գնահատվում: Գնահատականներին փոխարինում են լավ, բավարար, գերազանց ուսուցանող գնահատակները: Իսկ 1-3 դասարաններում դրանք ևս բացակայում են:
Այստեղ գնահատականները ծառայում են միայն աշակերտին խրախուսելու, դրված նպատակին հասնելու և գիտելիքների աստիճանը որոշելու համար: Դրանք ոչ մի կերպ չեն անդրադառնում ոչ ուսուցչի, և ոչ էլ դպրոցի վարկանիշի վրա:
Դպրոցական կյանքի «մանրուքները» -Երեխաները պարտավոր չեն զգաստ նստել աշակերտական նստարաններին: Նրանք կարող են նստել գորգերին, բազկաթոռներին և բազմոցներին:Աշակերտական համազգեստ գոյություն չունի, սակայն դպրոց մտնելուն պես կոշիկները փոխելը պարտադիր է:Արևային տաք եղանակներին դասերն անց են կացվում դրսում՝ հատուկ կահավորված դպրոցական բակերում:Տնային առաջադրանք երեխաները չեն ստանում: Նրանք պետք է հանգստանան: Իսկ ծնողները չպետք է զբաղվեն դասերով: Դրա փոխարեն նրանք իրենց երեխաների հետ պետք է այցելեն թանգարաններ, կազմակերպեն իրենց հանգիստը:Ծնողներից չի պահանջվում որևէ նախապատրաստում դպրոցին. դպրոցն ինքն ամեն ինչի մասին կհօգա:
Այսպիսին է ֆիննական դպրոցը: Որևէ մեկին այն կարող է և դուր չգալ: Իհարկե, շատ մեծ ցանկության դեպքում այստեղ կարելի է գտնել թերություններ: Այդուհանդերձ ամենակարևոր խնդիրները ֆիննական դպրոցները կարողանում են վստահորեն լուծել և, որ ամենակարևորն է, ֆին դպրոցահասակ երեխաները չեն ունենում նյարդային լարվածություններ՝ ուսումնական ծանրաբեռնվածությամբ պայմանավորված, չեն երազում շուտ մեծանալ և ազատվել դպրոցից, չեն խուսափում դպրոցից: Սովորելը լարվածություն չի առաջացնում ոչ իրենց, և ոչ էլ իրենց ընտանիքների անդամների համար: Նրանք չեն ապրում անհանգիստ և լարված սթրեսային օրեր՝ քննություններով կամ ստուգողական աշխատանքներով պայմանավորված:
Եվ այսպես՝ ֆին երեխաները հաճույքով և սիրով են հաճախում դպրոց: Նրանք խաղում են իրենց բակերում, զբաղվում են երաժշտությամբ, սպորտով, ստեղծագործում են, ամենաշատն են կարդում գրքեր, և այս ամենի հետ մեկտեղ, հաջողում են նաև ուսման մեջ լինել առաջինը աշխարհում:

[Flora Hovhannisyan]

Հարգելի ֆորումցիներ, ներկայացնում եմ ֆրանսիայի կրթական համակարգը, կարծում եմ՝ կհետաքրքրի ձեզ:
Ֆրանսիան ունի բարձրակարգ մասնագետներ, որոնց ուսուցման, վերապատրաստման գործընթացը իրականացվում է շնորհիվ երկրի կրթական համակարգի, որը բարձր վարկանիշ ունի աշխարհում: Ֆրանսիական բուհերում սովորող յուրաքանչյուր տասներորդ ուսանող օտարերկրացի է :
Դեռևս 19-րդ դարում.ձևավորվել են կրթական համակարգի հիմնական սկզբունքները`
 ուսուցման ազատ համակարգ (պետական և մասնավոր կրթական հաստատություններ)
 անվճար ուսուցում
 աշխարհիկ ուսուցում (առանց կրոնական շղարշի)
 պարտադիր կրթություն (6-18 տարեկան):
Ժամանակակից կրթական համակարգում էլ գերիշխում են պետական ուսումնական հաստատությունները, որտեղ ուսուցումը անվճար է նաև օտարերկրացիների համար, կրթական ծրագրերը նույնն են թե՛ մայրաքաղաքի, թե՛ հեռավոր գավառների կրթական հաստատությունների համար:
Կրթական ծրագրերը
Այստեղ կրթական ծրագրերը համապատասխանում են ամենաբարձր չափանիշներին: Յուրաքանչյուր ուսումնական հաստատություն հավատարմագրման համար կրթության նախարարությունում անցնում է բարդ և լուրջ գործընթաց: Թե՛ պետական, թե՛ մասնավոր հաստատությունները պետության համապատասխան կառույցների հսկողության տակ են, որոնք էլ ուսուցման որակի, արդյունավետության երաշխավորն են՝ անկախ այն բանից՝ երկրի որ անկյունում է հաստատությունը և քանի սովորող ունի:
Կրթական համակարգի կառուցվածքը
Ինչ-որ բանով նման է մեր համակարգին՝ մանկապարտեզ, կրտսեր դպրոց, միջնակարգ կրթություն, ավագ դպրոց, բուհ:
Նախադպրոցական կրթություն
Հաստատություն կարող են հաճախել 2 տարեկանից, եթե, իհարկե, ազատ տեղեր լինեն. ըստ կարգի՝ մանկապարտեզ հաճախում են 3 տարեկանից: 3 (2) -4 տարեկանների խմբերում երեխաները խաղում են, 4-5 տարեկանները սովորում են քանդակ, պար, նկարում են. Այստեղ կարևորը երեխաների ունակությունների բացահայտումն ու զարգացումն է: Ավագ խմբում (5-6 տարեկան) սովորում են հաշվել, գրել ու կարդալ, այսինքն՝ նախապատրաստվում են դպրոցին:
Կրտսեր դպրոց
Ընդունվում են 6 տարեկանից և սովորում 5 տարի: Այստեղ ուսումնական ծանրաբեռնվածությունը շաբաթական 27 ժամ է: Երկուշաբթի, երեքշաբթի, հինգշաբթի և ուրբաթ օրերին ժամը 9-ից մինչև 11:30 և 13:30-ից մինչև 16:30: Շաբաթ օրերին պարապմունքները 9-ից տասներկուսն են: 2 ժամ՝ ընդմիջում և հանգիստ: Չորեքշաբթի և կիրակի օրերին հանգստանում են: Այստեղ անպայման սովորում են որևէ օտար լեզու, կարևորվում է ՏՀՏ-ն: Ավարտելիս հանձնում են ավարտական քննություններ և ստանում CEP, certifikat, detude, primaire վկայագրեր: Բոլոր ուսումնական օրերը սկսում են ֆրանսերենի պարապմունքով:
Միջնակարգ կրթություն
Կրտսեր դպրոցն ավարտած և վկայագրեր ստացած սովորողներն ընդունվում են քոլեջներ, որտեղ սովորում են 4 տարի, որից հետո ընդունվում են լիցեյներ, որտեղ սովորում են 2-3 տարի: Այստեղ պարտադիր են առաջին 2 տարիները: Գործում են ընդհանուր և մասնագիտական լիցեյներ՝ ճարտարապետական, նորաձևության, հյուրանոցային գործի, ինժեներական…Լիցեյը համարվում է միջնակարգ կրթության վերջին և դեպի բուհ անցումային աստիճանը: Լիցեյում են սկսվում ապագա մասնագիտական կողմնորոշումն ու ընտրությունը: Վերջում հանձնում են քննություն և ստանում ավարտական վկայական՝ Baccalaureat Francais (BAC): Վկայական ստանում է շրջանավարտների 80 %-ը. դա համարվում է գերազանց ցուցանիշ: BAC ավարտական վկայական ունեցող շրջանավարտների համար առանց ընդունելության քննությունների բաց են ֆրանսիական համալսարանների դռները:
Բարձրագույն կրթություն
Ֆրանսիայի բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների առաջին կուրս ընդունվում են առանց ընդունելության քննությունների: Ուսումնառության հինգերորդ տարում ՝ մագիստրատուրա ընդունվելու ժամանակ, ուսանողների պետք է հարցազրույցի մասնակցեն, որպեսզի ճշտվեն նպատակները և մասնագիտական պատրաստվածության աստիճանը: Պետական բուհերում ուսուցումն անվճար է, հարկավոր է վճարել անդամավճար 150-600 եվրոյի սահմաններում:
Բարձր առաջադիմություն ունեցող ուսանողները կրթաթոշակ են ստանում, բայց պայմանով. ավարտելուց հետո նրանք որոշակի ժամանակ պետք է աշխատեն պետական կառույցներում:
Ֆրանսիական կրթական համակարգում փոփոխությունները կատարվում են Բոլոնիայի հռչակագրին համապատասխան՝ ուղղված միասնական եվրոպական կրթական համակարգ ստեղծելուն, ապահովելով ուսանողների և դասախոսների մոբիլությունը, փոխադարձաբար ճանաչելով բարձրագույն կրթության որակավորումները:

[manush]

Ի՞նչ կրթություն է մեզ պետք այսօր| Արա Աթայան. boon.am

Ինչպիսի՞ն պետք է լինի մեր կրթահամակարգը, որպեսզի 15-20 տարի անց այնպիսի պտուղներ տա, որոնք համեմատելի կլինեն ֆիննական կրթահամակարգի հետ:

http://boon.am/wedontneednoeducation/

[Flora Hovhannisyan]

Հարգելի Մանուշ, շնորհակալություն տեղադրած նյութի համար:

[ՌուՍաՆա]

Տեղեկատվական և հեռահաղորդակցական տեխնոլոգիաների հարաճուն զարգացման գործում կարևոր դերը պատկանում է կրթությանը և գիտությանը:
Ներկա փուլում ամբողջ աշխարհում զարկ է տրվում կրթության բովանդակության վերակառուցման ուսուցման կազմակերպման նոր ժամանակակից ձևերի որոնմանը:
Արդի աշխարհում գիտական հայտնագործությունները աննախադեպ արագությամբ հաջորդում են մեկը մյուսին:
Մասնագիտությունների ցանկը տաս տարին մեկ 50%-ով նորոգվում է:Գլոբալացման ներկա ժամանակում տեղի է ունենում ազգային-կրթական համակարգերի դիմազտման գործընթաց:Նոր ժամանակաշրջանում մարդը հայտնվել է տեղեկատվական հեղեղում, որտեղ շատ արագ աչքի առաջ հեռանում են գիտելիքները , տեխնիկան աշխարհի մասին պատկերացումները, բարոյական նորմերն ու բարքերը:


Հարգելի գործընկերներ ,ակնկալում եմ ձեր ակտիվ քննարկումը թեմայի վերաբերյալ:
Ինչ կարծիքի եք Հայաստանի կրթական համակարգի վերաբերյալ, որոնք են, ըստ ձեզ ,դրական և բացասական կողմերը

Հարգելի գործընկեր, չափազանց կարևոր թեմա եք առաջարկել , շնորհակալություն: Իսկապես տեղեկատվական տեխնոլոգիաները զարգանում են կայծակնային արագությամբ: Ցավոք սրտի, նույն արագությամբ փոփոխություններ կրել, նորացվել չի կարող կրթական համակարգը: Այստեղ մեծ դերակատարություն ունեն ուսուցիչները, ովքեր պետք է կարողանան նույն արագությամբ թարմացնել իրենց դասավանդման մեթոդիկան, մոտեցումները կրթական պրոցեսում: Այլապես ուսուցիչը կկորցնի իր գլխավոր առաջատարի դերը, իսկ սա անթույլատրելի է: Այստեղ էլ կա մեկ ուրիշ խնդիր: Ատեստավորման համար նախատեսված վերապատրաստումները պետք է լինեն այնպիսին, որ ուսուցչին զինեն համապատասխան
կարողություններով:Հուսանք, որ նորընտիր նախարարը կգտնի ճիշտ լուծումներ:

[manush]

Տեղադրում եմ «Այբ» դպրոցի տնօրեն և ABBYY ընկերության փոխնախագահ Արամ Փախչանյանի Ֆիննական կրթական համակարգի վերաբերյալ «Ֆիննական կրթական առասպելները» հոդվածը («Մեդիամաքս» կայքից):

Ֆիննական կրթական առասպելները

Հայաստանում կրթությամբ հետաքրքրվողներից շատերը բազմիցս լսել են Ֆինլանդիայի զարմանահրաշ կրթական համակարգի մասին։ Այն իսկապես շատ լավն է, անխոս այդպես է, սակայն ֆիննական կրթական համակարգի հատկանիշների շուրջ պտտվում են որոշ առասպելներ, որոնք ծագում են հիմնականում մակերեսային դիտարկումներից եւ հեռու են իրականությունից։

Մինչ նախորդ դարի վերջը Ֆինլանդիան հայտնի էր աշխարհին հիմնականում «Նոկիա» ընկերության շնորհիվ։ Սակայն 2000 թվականին անցկացված PISA միջազգային թեստավորման արդյունքում Ֆինլանդիան ճանաչվեց առաջատար, եւ այդ ժամանակից ի վեր բոլորը փորձում էին հասկանալ, թե որն է դրա գաղտնիքը։

Ֆինլանդիայում կրթական տուրիզմի բուռն աճ սկսվեց։ Մարդիկ գնում էին այնտեղ եւ ոգեւորվում ֆինների ստեղծած համակարգի առանձնահատկություններով, սակայն քիչ էին հետաքրքրվում, թե ինչպես է այն կառուցվել եւ ինչպես են իրականում աշխատում այդ առանձնահատկությունները։ Այդպես էլ առաջացան առասպելները։

Առասպել 1. Ֆինլանդիայի դպրոցները բացարձակ անկախ են եւ ստուգումների չեն ենթարկվում

Դա այդպես չէ։ Բոլոր դպրոցներն ամեն տարի տվյալներ են տրամադրում ազգային կրթական խորհրդին, որը դրանք ի մի է բերում եւ հրապարակում ընդհանրացված վիճակագրության տեսքով։ Ամեն դպրոց իր հերթին ստանում է համեմատական վիճակագրություն եւ ըստ օրենքի պարտավոր է դրա հիման վրա վերանայել իր աշխատանքը եւ քայլեր ձեռնարկել կրթության որակը բարձրացնելու համար։ Եթե չանի, կպատժվի։ Դրան ֆինները հասել են տասնյակ տարիների զարգացման արդյունքում։ Նախորդ դարի յոթանասունականներից մինչեւ դարի վերջը, երբ ընթանում էին ֆիննական կրթական բարեփոխումները, երկրում գործում էր կենտրոնացված եւ խիստ վերստուգողական համակարգ։ Բոլոր դպրոցները պարտավոր էին ի կատար ածել կենտրոնի հղած ցուցմունքները, որեւէ ազատություն չունեին, ուսուցիչներին ոչ ոք չէր վստահում։

Միայն նոր դարի սկզբին, երբ բոլոր դպրոցները հասան աշխատանքի որակի բարձր մակարդակի, հնարավոր եղավ ազատականացնել մոտեցումները եւ վստահել դպրոցների ինքնազարգացման ընթացքին։ Պատկերը գեղեցիկ է, բայց արդյունքում Ֆինլանդիան կրթական զգալի նահանջ է ունեցել եւ՛ վերջին երկու PISA թեստերում, եւ՛ իրենց ներքին տվյալների համաձայն։ Իրականում շատերը Ֆինլանդիայում համարում են, որ կրթությունը ճգնաժամային վիճակում է եւ կտրուկ բարեփոխումների կարիք ունի։

Առասպել 2. Ֆինլանդիայում չկան մասնավոր դպրոցներ, բոլոր դպրոցները հավասարապես լավն են եւ կա դպրոցի ընտրության բացարձակ ազատություն

Սա անհեթեթություն է։ Մասնավոր դպրոցներ կան, թեեւ շատ չեն. սովորական հանրակրթական դպրոցների ընդամենը 2%-ն է մասնավոր, իսկ մասնագիտական դպրոցների (ուր սովորում են 16 տարեկանից սկսած)՝ 12%-ը։ Շփոթմունքը գալիս է նրանից, որ դրանք, ինչպես եւ պետական դպրոցները, անվճար են, քանի որ պետությունը մասնավոր դպրոցների դեպքում նույնպես ամբողջապես ծածկում է ուսման ծախսերը։

Ինչ վերաբերում է դպրոցների ընտրությանը, ապա ֆինն աշակերտների մոտ 40%-ը փաստացի չի հաղթահարում ավագ դպրոցի մուտքային պահանջները եւ շարունակում է կրթությունը միջին մասնագիտական հաստատություններում։ Թեեւ դպրոցներում պաշտոնապես ընտրովի ընդունելություն չկա, փաստերն այլ բան են ասում։ Ֆինլանդիայի աշակերտների մոտ 37%-ը հաճախում է Հելսինկիի դպրոցները, որոնցում արդեն մրցակցություն է առաջացել, եւ այդ դպրոցները ստիպված են ընտրություն կատարել՝ հիմնվելով քննությունների արդյունքների վրա։

2000-ականների սկզբից Ֆինլանդիայում կտրուկ աճել է բարեկեցության տարբերությունը, եւ գնալով ավելի շատ ընտանիքներ գումար չեն խնայում լավ դպրոցների շրջակայքում բնակարաններ վարձելու համար, ինչը բերում է դպրոցների միջեւ որակական տարբերության աճին։ Բացի դրանից, կան տարատեսակ մասնագիտացված դպրոցներ (բնագիտական կամ արվեստի ուղղվածությամբ), որոնք տարբերվում են ուսուցման որակով, եւ որտեղ ընդունվելը դժվար է։

Պետք է նաեւ ավելացնել, որ ֆիննական դպրոցներում աշակերտները այնքան էլ երջանիկ չեն։ Վերջին հետազոտությունները մտահոգիչ են. 14–15 տարեկան աշակերտների մոտ կեսը կարծում է, որ ուսուցիչները հոգ չեն տանում իրենց մասին, իսկ երկրի օմբուդսմենը փաստում է, որ ֆինն աղջիկների 20-25 տոկոսը հոգեբանական լուրջ խնդիրներ ունի եւ գտնվում է սոցիալական աշխատակիցների անընդհատ աջակցության ներքո։

Վերջերս բանավեճ ունեցա ֆիննական հայտնի դպրոցներից մեկի փոխտնօրենի հետ։ Ես պնդում էի, որ աշակերտները պետք է իրենց բնական եւ ազատ դրսեւորեն դպրոցում, որպեսզի մենք տեսնենք նրանց խնդիրները եւ կարողանանք օգնել հաղթահարել դրանք։ Նա համոզված էր, որ դպրոցը աշակերտներից պետք է պահանջի բացարձակ վարքագիծ։ Բայց խոսակցության վերջում ինքն էլ խոստովանեց, որ իրենց դպրոցում զգալի քանակի երեխաներ խնդիրներ ունեն. առկա են բուլեմիա, անորեքսիա եւ այլ տեսակի հոգեբանական բարդույթներ։ Մի խոսքով՝ իդեալը զոհեր է պահանջում, եւ շատ հաճախ զոհ են դառնում հենց երեխաները, որոնք ի վիճակի չեն համապատասխանելու ֆիննական դպրոցի բարձր պահանջներին։

Առասպել 3. Ուսուցիչները շատ բարձր աշխատավարձ են ստանում

Ճիշտ է, Ֆինլանդիայում ուսուցիչները շատ հարգված են։ Եթե Անգլիայում ուսուցիչ դառնալու մրցույթում միջինում մոտ երկու մարդ է դիմում մեկ տեղի համար, ապա Ֆինլանդիայում այդ թիվը հասնում է 100-ի։ Դա պատմական պատճառներ ունի։

Ժամանակին, երբ Ռուսաստանը փորձում էր Ֆինլանդիայի վրա տարածել իր մշակութային ազդեցությունը, ուսուցիչները խիզախորեն հրաժարվեցին դասավանդել ռուսերեն եւ այդպիսով մեծ ներդրում ունեցան ազգային մշակույթի կայացման գործում։ Սակայն երկրում առկա միջին աշխատավարձերի համադրությամբ՝ ուսուցիչների եկամուտը չի առանձնանում։ Մի խոսքով՝ աշխատավարձը ոչ բարձր է, ոչ էլ՝ ցածր. սովորական է։

Որպես վերջաբան

Ֆիննական կրթական համակարգը խոր պատմական արմատներ ունի։ 19-րդ դարում քահանաները չէին ամուսնացնում զույգերին, եթե նրանցից որեւէ մեկը կարդալ չգիտեր։ Ֆինները 20-րդ դարում ամենասոցիալիստական ազգերից մեկն էին ազատ Եվրոպայում. հավասարության գաղափարը ոչ թե պետական քարոզչության մաս էր, այլ ազգի ներքին համոզմունքը։ Սակայն անգամ Ֆինլանդիայի նման էգալիտար երկրում կա տարբերակում։ Ավագ դպրոց հաճախում են միայն այն երեխաները, որոնք սիրում են ուսումը եւ իրենց ապագան կապում են շարունակական կրթության հետ։ Երբ մենք կրթական համակարգի զարգացումն ենք նախագծում, պիտի խորը վերլուծություն կատարենք, ճիշտ համեմատություններ անենք եւ մեր ուրույն ճանապարհը ձեւավորենք, այլ ոչ թե առաջնորդվենք անբովանդակ մակերեսային պատկերացումներով։

Աղբյուր՝ https://mediamax.am/am/column/12859/

[Արևիկ Աբովյան]

Տեղադրում եմ «Այբ» դպրոցի տնօրեն և ABBYY ընկերության փոխնախագահ Արամ Փախչանյանի Ֆիննական կրթական համակարգի վերաբերյալ «Ֆիննական կրթական առասպելները» հոդվածը («Մեդիամաքս» կայքից):

Ֆիննական կրթական առասպելները

Հայաստանում կրթությամբ հետաքրքրվողներից շատերը բազմիցս լսել են Ֆինլանդիայի զարմանահրաշ կրթական համակարգի մասին։ Այն իսկապես շատ լավն է, անխոս այդպես է, սակայն ֆիննական կրթական համակարգի հատկանիշների շուրջ պտտվում են որոշ առասպելներ, որոնք ծագում են հիմնականում մակերեսային դիտարկումներից եւ հեռու են իրականությունից։

Մինչ նախորդ դարի վերջը Ֆինլանդիան հայտնի էր աշխարհին հիմնականում «Նոկիա» ընկերության շնորհիվ։ Սակայն 2000 թվականին անցկացված PISA միջազգային թեստավորման արդյունքում Ֆինլանդիան ճանաչվեց առաջատար, եւ այդ ժամանակից ի վեր բոլորը փորձում էին հասկանալ, թե որն է դրա գաղտնիքը։

Ֆինլանդիայում կրթական տուրիզմի բուռն աճ սկսվեց։ Մարդիկ գնում էին այնտեղ եւ ոգեւորվում ֆինների ստեղծած համակարգի առանձնահատկություններով, սակայն քիչ էին հետաքրքրվում, թե ինչպես է այն կառուցվել եւ ինչպես են իրականում աշխատում այդ առանձնահատկությունները։ Այդպես էլ առաջացան առասպելները։

Առասպել 1. Ֆինլանդիայի դպրոցները բացարձակ անկախ են եւ ստուգումների չեն ենթարկվում

Դա այդպես չէ։ Բոլոր դպրոցներն ամեն տարի տվյալներ են տրամադրում ազգային կրթական խորհրդին, որը դրանք ի մի է բերում եւ հրապարակում ընդհանրացված վիճակագրության տեսքով։ Ամեն դպրոց իր հերթին ստանում է համեմատական վիճակագրություն եւ ըստ օրենքի պարտավոր է դրա հիման վրա վերանայել իր աշխատանքը եւ քայլեր ձեռնարկել կրթության որակը բարձրացնելու համար։ Եթե չանի, կպատժվի։ Դրան ֆինները հասել են տասնյակ տարիների զարգացման արդյունքում։ Նախորդ դարի յոթանասունականներից մինչեւ դարի վերջը, երբ ընթանում էին ֆիննական կրթական բարեփոխումները, երկրում գործում էր կենտրոնացված եւ խիստ վերստուգողական համակարգ։ Բոլոր դպրոցները պարտավոր էին ի կատար ածել կենտրոնի հղած ցուցմունքները, որեւէ ազատություն չունեին, ուսուցիչներին ոչ ոք չէր վստահում։

Միայն նոր դարի սկզբին, երբ բոլոր դպրոցները հասան աշխատանքի որակի բարձր մակարդակի, հնարավոր եղավ ազատականացնել մոտեցումները եւ վստահել դպրոցների ինքնազարգացման ընթացքին։ Պատկերը գեղեցիկ է, բայց արդյունքում Ֆինլանդիան կրթական զգալի նահանջ է ունեցել եւ՛ վերջին երկու PISA թեստերում, եւ՛ իրենց ներքին տվյալների համաձայն։ Իրականում շատերը Ֆինլանդիայում համարում են, որ կրթությունը ճգնաժամային վիճակում է եւ կտրուկ բարեփոխումների կարիք ունի։

Առասպել 2. Ֆինլանդիայում չկան մասնավոր դպրոցներ, բոլոր դպրոցները հավասարապես լավն են եւ կա դպրոցի ընտրության բացարձակ ազատություն

Սա անհեթեթություն է։ Մասնավոր դպրոցներ կան, թեեւ շատ չեն. սովորական հանրակրթական դպրոցների ընդամենը 2%-ն է մասնավոր, իսկ մասնագիտական դպրոցների (ուր սովորում են 16 տարեկանից սկսած)՝ 12%-ը։ Շփոթմունքը գալիս է նրանից, որ դրանք, ինչպես եւ պետական դպրոցները, անվճար են, քանի որ պետությունը մասնավոր դպրոցների դեպքում նույնպես ամբողջապես ծածկում է ուսման ծախսերը։

Ինչ վերաբերում է դպրոցների ընտրությանը, ապա ֆինն աշակերտների մոտ 40%-ը փաստացի չի հաղթահարում ավագ դպրոցի մուտքային պահանջները եւ շարունակում է կրթությունը միջին մասնագիտական հաստատություններում։ Թեեւ դպրոցներում պաշտոնապես ընտրովի ընդունելություն չկա, փաստերն այլ բան են ասում։ Ֆինլանդիայի աշակերտների մոտ 37%-ը հաճախում է Հելսինկիի դպրոցները, որոնցում արդեն մրցակցություն է առաջացել, եւ այդ դպրոցները ստիպված են ընտրություն կատարել՝ հիմնվելով քննությունների արդյունքների վրա։

2000-ականների սկզբից Ֆինլանդիայում կտրուկ աճել է բարեկեցության տարբերությունը, եւ գնալով ավելի շատ ընտանիքներ գումար չեն խնայում լավ դպրոցների շրջակայքում բնակարաններ վարձելու համար, ինչը բերում է դպրոցների միջեւ որակական տարբերության աճին։ Բացի դրանից, կան տարատեսակ մասնագիտացված դպրոցներ (բնագիտական կամ արվեստի ուղղվածությամբ), որոնք տարբերվում են ուսուցման որակով, եւ որտեղ ընդունվելը դժվար է։

Պետք է նաեւ ավելացնել, որ ֆիննական դպրոցներում աշակերտները այնքան էլ երջանիկ չեն։ Վերջին հետազոտությունները մտահոգիչ են. 14–15 տարեկան աշակերտների մոտ կեսը կարծում է, որ ուսուցիչները հոգ չեն տանում իրենց մասին, իսկ երկրի օմբուդսմենը փաստում է, որ ֆինն աղջիկների 20-25 տոկոսը հոգեբանական լուրջ խնդիրներ ունի եւ գտնվում է սոցիալական աշխատակիցների անընդհատ աջակցության ներքո։

Վերջերս բանավեճ ունեցա ֆիննական հայտնի դպրոցներից մեկի փոխտնօրենի հետ։ Ես պնդում էի, որ աշակերտները պետք է իրենց բնական եւ ազատ դրսեւորեն դպրոցում, որպեսզի մենք տեսնենք նրանց խնդիրները եւ կարողանանք օգնել հաղթահարել դրանք։ Նա համոզված էր, որ դպրոցը աշակերտներից պետք է պահանջի բացարձակ վարքագիծ։ Բայց խոսակցության վերջում ինքն էլ խոստովանեց, որ իրենց դպրոցում զգալի քանակի երեխաներ խնդիրներ ունեն. առկա են բուլեմիա, անորեքսիա եւ այլ տեսակի հոգեբանական բարդույթներ։ Մի խոսքով՝ իդեալը զոհեր է պահանջում, եւ շատ հաճախ զոհ են դառնում հենց երեխաները, որոնք ի վիճակի չեն համապատասխանելու ֆիննական դպրոցի բարձր պահանջներին։

Առասպել 3. Ուսուցիչները շատ բարձր աշխատավարձ են ստանում

Ճիշտ է, Ֆինլանդիայում ուսուցիչները շատ հարգված են։ Եթե Անգլիայում ուսուցիչ դառնալու մրցույթում միջինում մոտ երկու մարդ է դիմում մեկ տեղի համար, ապա Ֆինլանդիայում այդ թիվը հասնում է 100-ի։ Դա պատմական պատճառներ ունի։

Ժամանակին, երբ Ռուսաստանը փորձում էր Ֆինլանդիայի վրա տարածել իր մշակութային ազդեցությունը, ուսուցիչները խիզախորեն հրաժարվեցին դասավանդել ռուսերեն եւ այդպիսով մեծ ներդրում ունեցան ազգային մշակույթի կայացման գործում։ Սակայն երկրում առկա միջին աշխատավարձերի համադրությամբ՝ ուսուցիչների եկամուտը չի առանձնանում։ Մի խոսքով՝ աշխատավարձը ոչ բարձր է, ոչ էլ՝ ցածր. սովորական է։

Որպես վերջաբան

Ֆիննական կրթական համակարգը խոր պատմական արմատներ ունի։ 19-րդ դարում քահանաները չէին ամուսնացնում զույգերին, եթե նրանցից որեւէ մեկը կարդալ չգիտեր։ Ֆինները 20-րդ դարում ամենասոցիալիստական ազգերից մեկն էին ազատ Եվրոպայում. հավասարության գաղափարը ոչ թե պետական քարոզչության մաս էր, այլ ազգի ներքին համոզմունքը։ Սակայն անգամ Ֆինլանդիայի նման էգալիտար երկրում կա տարբերակում։ Ավագ դպրոց հաճախում են միայն այն երեխաները, որոնք սիրում են ուսումը եւ իրենց ապագան կապում են շարունակական կրթության հետ։ Երբ մենք կրթական համակարգի զարգացումն ենք նախագծում, պիտի խորը վերլուծություն կատարենք, ճիշտ համեմատություններ անենք եւ մեր ուրույն ճանապարհը ձեւավորենք, այլ ոչ թե առաջնորդվենք անբովանդակ մակերեսային պատկերացումներով։

Աղբյուր՝ https://mediamax.am/am/column/12859/

Շատ հետաքրքիր տեղեկություն էր,շնորհակալություն:

[naramartirosyan]

gaya ջան, ինչպիսի փոփոխություններ էլ կրի կրթական համակարգը, նպատակը հետևյալն է. ՀՀ կրթական համակարգը նպատակաուղղված է հայ ժողովրդի հոգևոր և մտավոր ներուժի ամրապնդման, ազգային և համամարդկային արժեքների պահպանմանն ու զարգացմանը:

Միանգամայն համամիտ եմ ,Ալետա ջան, կրթական համակարգի ցանկացած փոփոխությունների արդյունքում այսօրվա աշակերտը, հետո ուսանողը պետք է ունենա կայուն արժեհամակարգ, լինի ազգային և համամարդկային արժեքների պահպանման առաջատարներից: Ուսուցման պրոցեսում ձեռք բերված գիտելիքները օգտագործի հանրության բարօրության, զարգացման, ի վերջո երջանիկ ապագայի համար:

[Flora Hovhannisyan]

Միանգամայն համամիտ եմ ,Ալետա ջան, կրթական համակարգի ցանկացած փոփոխությունների արդյունքում այսօրվա աշակերտը, հետո ուսանողը պետք է ունենա կայուն արժեհամակարգ, լինի ազգային և համամարդկային արժեքների պահպանման առաջատարներից: Ուսուցման պրոցեսում ձեռք բերված գիտելիքները օգտագործի հանրության բարօրության, զարգացման, ի վերջո երջանիկ ապագայի համար:

Հարգելի Նառա, հույս ունենանք, որ նոր իշխանությունը կրթության ոլորտում կգնա իրական բարեփոխումների: